EUSKARA BATUAREN SORRERA 1.SARRERA Euskara batua 1964-1968 tartean sortu bazen ere, honek ez du esan nahi aurretik ez zela urratsik egin. Euskara idatziz erabiltzen hasi zenetik hizkuntzaren batasunerako ardura egon da. Axularrek Gero idatzi edo Joanes Leizarragak Testamentu Berria itzuli zuenean, batak zein besteak euskarak zuen zatiketaz kontzienteak ziren eta hala jakinarazi zioten irakurleari. Mendeetan zehar, euskara batua sortu arte, idazleek euskararen zatiketak testu idatziak ulertzea zailtzen zutela ikusi zuten, baina haien euskalkiez baliatzen ziren egoerari aurre egiteko. 2.1876-1936 epea. 2.1.Sabino Arana Goiri Sabino Arana Goirik euskararen batasunari ezezkoa eman zion. Batasunaren kontra egoteko arrazoiak 1896an Lecciones de Ortografia del euskera bizkaino liburuan argitaratu zituen: Arana Goiriren ustetan euskalkien arteko aldeak ez ziren larriak, beraz, ez zegoen batasun beharrik. Bere ustez euskalkien arteko ezberdintasunek ez dituzte euskaldunen arteko hartu-emanak eragozten ezta elkar ulertzea ere. Euskara batuak euskalkien aberastasuna galtzea eragingo luke. Arana Goiriren aburuz hizkuntzaren batasunak euskararen garapen fonetiko miragarri eta aberatsa ezabatuta geratuko litzateke. Euskara batuak gizartean ezberdintasunak sortaraziko lituzke: ikasiak eta ikasigabeak. Baserritarren euskara zakartzat eta landugabetzat hartuko litzateke eta pertsona ikasiarena kultotzat eta aristokratikotzat. Euskara batua gauzatzeko ez dago jende aditurik. Euskal Herriak sei herrialde dituenez, sei euskalki egon behar dira eta bakarra (Arana Goirik Euskal Herria egituratzeko egitura federala proposatzen zuen eta ideia politika hau hizkuntzarentzat ere erabili zuen). Sabino Aranak proposatu zuen herrialde bakoitzak bere euskalkia batzea, hau da, Bizkaiak bizkaiera batua, Gipuzkoak gipuzkera batua eta hala herrialde guztiekin. Politikoaren hitzak erabiliz “aniztasuna batasunean”. Sabino Arana euskara batu bakarraren aldekoa ez bazan ere, ortografiaren batasuna ezinbestekotzat jotzen zuen, hau da, ortografia bakarra. 2.2.Euskaltzaindia. 1918an sortu zen euskararen akademia Euskal Herriko lau diputazioen babesean eta zazpi herrialdeetako ordezkariak zeuden. Euskaltzaindiak hiru helburu ezarri zituen: a) ortografia arautzea, b) hiztegia zehaztea, eta c) Euskal Herri osorako literatura hizkera eraikitzea. Arturo Campionek eta Pierre Broussain-ek 1920an euskararen batasunerako txostena aurkeztu zuten eta ondoren Euskaltzaindiak lau batzar antolatu zituen. Campionek eta Broussain-ek proposatu zuten giputza edo lapurtarra, edo biak uztartzea izan zitekeela euskara batua eraikitzeko eredua, zeren haien ustez euskalki hauek ulertzen errazenak eta sendoenak baitziren. Euskaltzain hauek euskalki biak nahastuz sortutako hizkera artifiziala izango zela ikusten zuten, hala ere, irakaskuntzari, komunikabideei eta idazleei esker naturalago bihurtuko zelakoan zeuden. Euskaltzaindiak egindako hainbat batzarretan ikusi zen jende asko batasunaren aurka zegoela eta batasunaren aldekoen artean ez zegoela ikuspegi bakarra. Hainbat euskaltzainek Arana Goirik plazaratutako arrazoiak bere egin zituzten. Alde batetik, haien ustez, euskalki guztiak berdinak zirenez, edozein euskalki aukeratuta, galtzaile aterako ginen beti, zeren euskalkietako aberastasunaren galera eta hizkuntzaren murrizpena ekarriko zituen eta beste alde batetik batasunerako euskalkia ezagutzen ez zutenek nekez lortuko zuten nahiko jarioa. Jean Etxepare mediku behe-nafarraren edo Nikolas Ormaetxea (Orixe) idazlearen moduko jendea, besteak beste, batasunaren aurka agertu ziren. Orixek, Nikolas Ormaetxeak, proposatu zuen literaturako sail bakoitzean euskalki bat erabiltzea, hau da, euskalki bat narrazioak idazteko, beste bat diskurtsoetarako…. Orixeren iritziz euskara irakaskuntzan sartuz gero, umetatik hasita landu zitezkeen norbere euskalkia eta besteena eta hori eginda ez zen arazorik egongo elkar ulertzeko. Euskararen batasuna dela eta, Menendez Pidal hizkuntzalari ezagunak ere bere iritzia plazaratu zuen Bilbon emandako hitzaldi batean. Hizkuntzalari honen ustetan lapurtera eta gipuzkera uztartzea euskara batua sortzeko ez zen irtenbidea. Menendez Pidalen arabera aurkeztutako eredua gizarteak onar dezan bizirik egon behar da eta hiztunen gertukoa izan behar da. Menendez Pidali euskararen lekukotasuna hizkuntza honen iragana argitzea eta ikertzea interesatzen zitzaion, baina umekeriatzat jotzen zuen euskara irakaskuntzan, adiministrazioan, hedabideetan edo zientzietan erabiltzea. Pidalek esparru horietarako gaztelaniaz eta frantsesaz baliatzea proposatu zuen. Bere ustez euskara batua egiteko egitasmoa baztertu eta euskalkiei eutsi behar genien. Miguel Unamuno idazle ezagunak Menendez Pidalen antzerako ustea zeukan. Unamunok dino euskal kultura, kultura izena merezi duena, gaztelaniaz egin dela eta Miguel Unamonoren ustetan Campionek eta Broussainek, gipuzkera eta lapurtera uztartuz euskara batua sortzeko proposatu zutenak, bazekitela euskaraz ezin zela azaldu ez Kimika, ez Fisika, Ez psikologia ezta inongo zientziarik ere. Euskararen batasunerako gipuzkera erabiltzearen aldekoen artean Sebero Altube aipagarria da, zeren Eusko Alderdi Jeltzaleko militantea izanda ere, batasunaren aldekoa zen eta Arrasateko bazen ere, mendebaldekoa, euskara giputza hobesten zuen. Altubek argi zeukan euskararen batasunerako Euskal Herri gehieneko euskaldunik gehienek erabiltzen zituzten osagaiei eman behar zitzaiela lehentasuna eta ez Euskal Herriko bazter galduren bateko osagaiei edo galdutako arkaismoei. Orain arte batasuna gipuzkera eta lapurtera uztartuz edo euskara giputzaz baliatuz egiteko proposamenak ikusi ditugu. Hala ere, beste bide batzuk egon ziren. Ikus ditzagun banaka zeintzuk izan ziren. Jatorrizko euskara eraikitzearen aldekoak. XIX. mendearen amaieran hedatu eta indartu zen joera hau, Bizkaian sustraitu zena, eta garbizaletasunarekin lotuta egon zen. Garbizaletasunak erderaren eragina baztertu nahi zuen, hau da, erderatik zetorren guztia alboratu behar zen; telefono hitzaren ordez urrutizkina erabiltzea proposatu zuten. Jatorrizko euskara eraiki nahi zutenek erdarakadak ez ezik, euskararen mendez mendeko bilakaeran gertatutako “ustelkeria” eta “okerkeria” guztiak zuzendu eta konpondu nahi zituzten. Resurrección Mª Azkuek 1891ean argitara eman zuen Euskal Izkindea izeneko gramatika izan zen joera horren aitzindaria. Handik urte batzuetara, 1925an, gaztaroko bekatutzat jo zuen idatzitako gramatika hau. Joera honen ordezkari nagusia Dima-Soloeta dugu. Honen ustez euskara hizkuntza ideala zen, baina akastuna euskalkietan. Euskara bakarra zen eta euskalkien arteko aldeak degenerazio izugarriak dira, jatorrizko hizkuntzaren edertasuna itsusten dutenak. Euskara bizkaitarraren aldekoak. Bittor Gaubekak egin zuen aukera honen alde. Gaubekaren iritziz bizkaitarra euskalkirik zaharrena eta aberatsa zenez, euskara batua euskalki hauxe kontuan hartuta egin behar zen. Resurrección Mª Azkueren proposamena: gipuzkera osotua. Azkue bizkaitarra, Lekeitiokoa, zen arren, euskara giputzaren aldekoa izan zen batasunari zegokionez. Lekeitiarraren aburuz Euskal Herriko erdigunean zegoenez, ulerterrazena zen eta osasunez sendoen zegoen. 1917an euskara ikasteko metodoa idatzi zuen euskara giputzean, baina euskalki horri ikusi zizkion hutsuneak osatuta eta akatsak zuzenduta. Handik gutxira, 1918an, Ardi galdua kontakizuna hizkera eredu horretan idatzi zuen. 1934an Gipuzkera osotua izeneko lana, 1935ean, bere lanik esanguratsuena izan zen. Ortografiaren batasuna Garai hartako euskaltzale guztiak euskararen batasunaren alde ez bazeuden ere, ortografiari zegokionez, batasunaren aldekoak ziren. 1920an erabaki zuen Euskaltzaindiak ortografia. Ohiko bost bokalak eta Zuberoako ü onartu zen. Bustidurak eta r bikoitza tiletarekin idaztea erabaki zen. H zeinua sartu zen, baina ez zuen erabaki garbirik hartu. Bere erabilpena aukeran utzi zuen, zeren euskaltzale guztiak ez zeuden zeinu hau erabiltzearen alde. 3.1945-1964 1936tik 1945era erabateko geldialdia gertatu zen Gerra Zibil eta II. Mundu Gerragatik. Gerra Zibilaren osteko gizartea oso bestelakoa izan zen. Franko generalak, gerra irabazita, diktadura ezarri zuen eta horren erruz euskal kulturarekin lotutako guztia debekatu egin zuen baita euskararen erabilpena ere. Industrializazioaren gorakadak, batez ere Gipuzkoan eta Bizkaian, Espainiako beste erkidegoetako jende askoren etorrera eragin zuen. Etorrera honen populazioaren hazkundea ekarri zuen. Honek guztiak Euskal Herriaren alderdi zabala gizarte industriala eta hiritarra izatea ekarri zuen. Egoera berri honetara euskara egokitu ezik, frantsesak eta gaztelaniak kenduko zioten lekua. Zenbaitek hala ikusita, ezinbestekotzat jo zuten euskararen batasuna. Beste batzuek, ostera, baserri giroari lotuta jarraitu zuten. Azken hauek ez zuten idatzizko zereginetara egokitzeko beharrik ikusten eta beraien ustez euskalkiak nahikoa ziren ohiko bizimodurako. Federiko Kruwig-ek ozenen eta gardenen aldarrikatu zuen euskara kulturaren esparrura zabaldu beharra. Kruwigek salatu zuen Euskaltzaindiak bere batzarrak gaztelaniaz egiten zituela. Salaketaren ostean euskaraz egiten hasi ziren. Federiko Kruwigek 1951ean Urkijotar Julio Elkhargoa sortu zuen. Elkartearen helburu nagusia kultura gaiez euskara hutsez aritzea zen. Idazle honek lapurtera klasikoa, batez ere Leizarragarena, proposatu zuen eredu gisa, hau da, kultura hizkuntza gisa. Bere ereduan erabiltzen zen hizkera hiztunengandik erabat urrunekoa zen. Berak erabilitako hizkera ez zen erabiltzen ez proposatutako sasoian ezta lehen ere. Horrexegatik hasierako atxikimenduak galduz joan zen bera bakarrik gelditu arte. Lapurdi eta Nafarroa Beherako idazleak euren eskualdeko hizkerak erabiltzen hasi ziren. Pierre Laffitek zehaztu eta arautu egin zituen idazle hauen joerak bere gramatikan eta Lapurdin sortutako Herria izeneko aldizkarian. Laffitek nafar-lapurtarra izena ipini zion eredu berri honi eta arrakastatsua izen zen, zeren Lapurdiko eta Nafarroa Beherako euskara bizia zuen oinarri eta hiztunen eguneroko jardunetik hurbilekoa zen. Hala ere bazuen eragozpen bat: ez zuen aintzakotzat hartu euskararen eta Euskal Herriaren osotasuna Azkuek plazaratutako gipuzkera osotuak eredurik egokiena zirudien arren, ez zuen jarraitzaile askorik eduki XX. mendearen bigarren aldian. Koldo Zuazok bost arrazoi aipatzen ditu: Azkuek ez zuen argi eta garbi zehaztu eta mugatu bere eredua, eta jarraitzaileek edozer gauza sartu zuten. Literatura tradizioa oso bigarren mailan utzi zen, eta leku zabalegia utzi zitzaion euskara mintzatuari. Zenbait giputzek ez zuten inolako ahaleginik egin gipuzkera osatzen eta gipuzkera osotua gipuzkera huts geratu zen. Krutwigen proposamenak, Lapurtera klasikoa, ez zuen asko lagundu. Azkuek ez zuen inolako talde edo elkarteren babesik jaso. Ezta Euskaltzaindiarena ere, nahiz eta bera lehendakaria izan. Euskaltzaindiak 1921-1922 urteetan antolaturiko batzarretan Ipolita Larrakoetxeak eta Donosti Muruatar Domekak euskara osotua proposatu zuten. Eredu honen arabera euskalki guztiak nahastuz sortuko zen. Haien ustez eredu honi esker euskalki guztien aberastasunak kontuan hartuko ziren, hiztun guztiak ados egongo ziren eta onartuko zuten eta azkenik euskaldunen eta euskalkien arteko lehiak saihestuko ziren. Arazoa izan zen euskalki bateko edo besteko ezaugarriak inolako neurri eta orekarik gabe nahastuta, anabasa baino ez zuen ekarri. Nahaste horrek artifizialtasuna ere sortarazi zuen eta hauxe izan zen akats nagusia. Euskaltzaindiaren emana ez zen oso aberatsa izan. Arau gutxi batzuk baizik ez zituen eman ortografia alorrean. Hizkuntzaren batasunaren auzian ez zuen inolako irtenbiderik aurkeztu eta ez zuen bere gain hartu batasunaren auzia konpontzeko, bultzatzeko edo bideratzeko ardurarik. 4.EUSKARA BATUA Ikusi dugunez luzaro eztabaidatu da hizkuntzaren batasunaz eta Euskaltzaindiaren sorrerak, 1918an, ez zuen batasunaren auzia konpondu. XX. mendearen hasieran sortu bazen ere, hogeigarren mendearen erdialdean euskararen batasuna gauzatu gabe zegoen eta dirudienez hizkuntza estandarra ez zen akademiarentzat lehentasuna: txostenak erderaz irakurtzen ziren eta erderaz egiten ziren batzarretako hitz-aspertu gehienak. 1963an oraindik euskara batua sortu gabe zegoen eta euskaltzale bakoitza, euskaraz arituz gero, bere euskalkiaz baliatzen zen hitzaldiak emateko. Adibidez, Jean Haritxelharrek, Euskaltzaindian sartu zenenean, behe-nafarreraz eman zuen sarrera hitzaldia eta René Lafonek zubereraz erantzun zion. Bost urte lehenenago, hau da, 1958an Txillardegik Bilbon ospatutako Euskaltzaleen Biltzarrean Batasunerako bidea izkribua aurkeztu zuen. izkribu horretan Euskara batuaren eredua erdiguneko euskalkiak izan behar zirela aldarrikatu zuen, zeren hauek euskaldun guztientzat ulerterrazenak ziren. Honetaz gainera, literatura tradizioa aintzakotzat hartzea jo zuen ezinbestekotzat. 1964an Baionan hainbat jende (irakasleak, idazleak) batu zen eta Txillardegik eta beste egile ezagun batzuek egindako txostena, non prestatuko erabakiak idatzita zeuden, helarazi zieten bertaratu zirenei. Ortografiari, deklinabideari eta aditzari zegozkien proposamenak onartu ziren. 1964an lehenengo urrats garrantzitsua eman zen hizkuntza estandarra sortzeko. hala ere beste lau urte pasatu behar izan ziren euskara batuaren bidea lehenengo aldiz ofizialki hasteko. 1968an Koldo Mitxelenak Euskaltzaindia sortu zeneko mende erdia bete zela ospatzeko Arantzazun Akademiak agindutako txostena aurkeztu zuen. Mitxelenak ere, Txillardegik bezala, erdiguneko euskara aipatu zuen batasunaren oinarritarako. Txostenean ortografia, hitz berriak, morfologia, sintaxia eta euskal hitz eta aldaera lexiko zaharrak arautu ziren. Azalduta eta eztabaidatuta, Euskaltzaindiak bere babesa eman zion Mitxelenaren txostenari. EUSKARA BATUA BERDIN HIZKUNTZA ESTANDARRA Hizkuntza estandarra komunitate batean aski zabaldua eta era formalean nagusia den hizkuntzaren aldaera edo hizkera da, hezkuntzan, hedabideetan eta administrazioan gehien erabiltzen dena. Normalean, hizkuntza estandarrak ortografia eta gramatika arau finkatuak ditu, nolabaiteko autoritate batek proposatuak eta hiztun gehienek egoera formaletan bederen jarraitu ohi dituztenak. Hizkuntza estandarra tokiko hizkerari kontrajartzen zaion arren, aipatu beharrekoa da askotan hizkuntza estandarrek tokiko hizkeretan dutela jatorria, hau da, estandarizazio prozesu bat burutu duten tokiko hizkuntzak direla. Hala ere, tokiko hizkerak ez bezala, hizkuntza estandarra soziolekto bat da. Bestela esanda, gune geografiko bati lotu ordez, egoera sozial bati lotzen zaio.

EL ORIGEN DE LA LENGUA VASCA UNIDA 1. INTRODUCCIÓN Aunque el euskara batua se creó entre 1964 y 1968, esto no significa que no se hayan dado pasos antes. Desde el inicio del uso escrito del euskera, ha sido responsable de la unidad de la lengua. Cuando Axular escribió Gero o Joanes Leizarraga tradujo el Nuevo Testamento, ambos fueron conscientes de la división del euskera e informaron al lector. Durante siglos, hasta la creación de una lengua vasca unificada, los escritores vieron que la división de la lengua vasca dificultaba la comprensión de los textos escritos, pero utilizaron sus dialectos para afrontar la situación. 2.1876-1936 período. 2.1.Sabino Arana Goiri Sabino Arana Goiri rechazó la unificación del euskera. Los motivos de su oposición a la Unión fueron publicados en 1896 en el libro Lecciones de Ortografia del euskera bizkaino: Arana Goiri creía que las diferencias entre los dialectos no eran serias, por lo que no había necesidad de unidad. En su opinión, las diferencias entre los dialectos no impiden los intercambios entre vascos ni el entendimiento mutuo. Un euskera unido conduciría a la pérdida de la riqueza de los dialectos. Según Arana Goiri, la unidad de la lengua eliminaría el milagroso y rico desarrollo fonético del euskera. El euskera unido crearía diferencias en la sociedad: aprendidas y no aprendidas. El euskera de los campesinos se consideraría grosero e inculto, y el de la persona letrada se consideraría culto y aristocrático.No hay expertos en la unificación del euskera. Dado que el País Vasco tiene seis países, debe haber seis dialectos y solo uno (Arana Goiri propuso una estructura federal para estructurar el País Vasco y también utilizó esta idea de política para el idioma). Sabino Arana propuso que cada país uniera su dialecto, es decir, Bizkaia con una Vizcaya unida, Gipuzkoa con una Gipuzkoa unida y así sucesivamente con todos los países. Utilizando las palabras del político “diversidad en la unidad”. Aunque Sabino Arana no estaba a favor de una única unificación del euskera, consideraba fundamental la unidad de la grafía, es decir, la única grafía. 2.2.Euskaltzaindia. La academia de euskera fue fundada en 1918 bajo los auspicios de las cuatro diputaciones provinciales del País Vasco e incluía representantes de siete países. Euskaltzaindia se planteó tres objetivos: a) regular la ortografía, b) definir el vocabulario, yc) construir una lengua literaria para todo el País Vasco. Arturo Campion y Pierre Broussain presentaron un informe sobre la unificación del euskera en 1920, tras lo cual Euskaltzaindia organizó cuatro encuentros. Campion y Broussain propusieron que el guipuzcoano o el lapurdi, o una combinación de ambos, podrían ser un modelo para construir un euskera unificado, ya que creían que estos dialectos eran los más fáciles y fuertes de entender.Estos estudiosos vascos vieron que sería un lenguaje artificial creado mezclando los dos dialectos, pero esperaban que se volviera más natural gracias a la enseñanza, los medios y los escritores. En varias reuniones celebradas por Euskaltzaindia se pudo constatar que mucha gente estaba en contra del sindicato y que no existía un punto de vista único entre los simpatizantes del sindicato. Varios estudiosos vascos aceptaron las razones dadas por Arana Goiri. Por un lado, porque creían que todos los dialectos eran iguales, sin importar el dialecto que eligieran, siempre saldríamos perdedores, porque llevaría a una pérdida de riqueza y una reducción del lenguaje, y por otro lado, esos que no conocía el dialecto de la unidad Personas como el médico bajo navarro Jean Etxepare o el escritor Nikolas Ormaetxea (Orixe), entre otros, se opusieron al sindicato. Orix, Nikolas Ormaetxea, propuso el uso de un dialecto en cada sección de la literatura, es decir, un dialecto para escribir narrativas, otro para discursos…. Según Orixe, si se introdujera el euskera en la docencia, sería posible practicar el dialecto propio y el de los demás desde una edad temprana, y sin ello no habría problemas para entendernos. Por la unidad del euskera, el reconocido lingüista Menéndez Pidal también expresó su opinión en una conferencia impartida en Bilbao. En opinión de este lingüista, la combinación del tedio y Gipuzkoa no fue la solución para la creación de un euskera unificado.El modelo presentado por Menéndez Pidal debe estar vivo y coleando para que los ponentes sean aceptados por la sociedad. A Menéndez Pidali le interesaba esclarecer e investigar el pasado de esta lengua, pero consideraba que era un niño utilizar el euskera en la docencia, la administración, los medios o la ciencia. Pidal propuso utilizar español y francés para estas áreas. En su opinión, deberíamos abandonar el plan de unir el euskera y ceñirnos a los dialectos. El conocido escritor Miguel Unamuno tenía una creencia similar en Menéndez Pidal. Unamuno dijo que la cultura vasca, que merece el nombre de cultura, se hizo en castellano, y que Miguel Unamono creía que Campion y Broussain, que propusieron la creación de un vasco unido combinando Gipuzkoa y Lapurdi, sabían que ni Química, Física, Psicología ni ciencia alguna podría explicarse en euskera. Entre los partidarios del uso de Gipuzkoa para la unificación del euskera, destaca Sebero Altube, porque a pesar de ser militante del Partido Nacional Vasco, era partidario de la unión y aunque era de Mondragón, en occidente, prefería el vasco guipuzcoano. Altube tenía claro que para la unificación del euskera se debe dar prioridad a los componentes utilizados por la mayoría de los vascos en la mayoría del País Vasco y no a los componentes o arcaísmos perdidos de un rincón perdido del País Vasco.Hasta ahora, hemos visto propuestas para unir Gipuzkoa y Lapurdi o utilizar el euskera en Gipuzkoa. Sin embargo, había otras vías. Veamos cuáles eran individualmente. Partidarios de la construcción del vasco originario. XIX. Esta tendencia, arraigada en Bizkaia a finales del siglo XIX y arraigada en Bizkaia, estaba ligada a la limpieza. La pureza quiso ignorar la influencia del idioma español, es decir, todo lo que provenía del idioma español tenía que ser dejado de lado; propusieron usar el control remoto en lugar de la palabra teléfono. Aquellos que querían construir el euskera original querían corregir y reparar no solo el idioma español, sino también toda la "corrupción" y "fechorías" que habían tenido lugar en la evolución centenaria del euskera. Resurrección Mª Azkue publicó una gramática denominada Euskal Izkindea, publicada en 1891. Unos años más tarde, en 1925, esta gramática fue escrita como un pecado de juventud. El principal representante de esta tendencia es Dima-Soloeta. Creía que el euskera era el idioma ideal, pero tenía fallas en los dialectos. El euskera era el único idioma y las diferencias entre los dialectos son enormes degeneraciones que oscurecen la belleza del idioma original. Partidarios del euskera vizcaíno. Bittor Gaubeka estaba a favor de esta oportunidad. Según Gaubeka, el vizcaíno era el dialecto más antiguo y rico, por lo que había que tener en cuenta el euskera unificado.La propuesta de Resurrección Mª Azkue: Gipuzkoa completa. Aunque Azkue era de Bizkaia, de Lekeitio, el euskera estaba a favor de Guipúzcoa en términos de unidad. Según Lekeitiar, estaba en el centro del País Vasco, por lo que era el más comprensible y el más saludable. En 1917, escribió un método para aprender euskera en Guipúzcoa, pero vio que ese vacío se llenaba de errores y se corrigía. Poco después, en 1918, escribió el cuento La oveja perdida en ese modelo de lenguaje. En 1934, la obra denominada Gipuzkera osotua, en 1935, fue su obra más significativa. Unidad de ortografía Aunque no todos los vascoparlantes en ese momento estaban a favor de la unificación del euskera, en términos de ortografía sí estaban a favor de la unidad. En 1920, Euskaltzaindia se decanta por la ortografía. Se aceptaron las habituales cinco vocales y ü de Zuberoa. Se decidió escribir con mojado y doble r con baldosa. Se ingresó el letrero H, pero no tomó una decisión clara. Eligió usarlo porque no todos los vascoparlantes estaban a favor de usar este signo. 3.1945-1964 De 1936 a 1945 se detuvo por completo la Guerra Civil y la Segunda Guerra Mundial. Debido a la Segunda Guerra Mundial. La sociedad de la posguerra civil fue muy diferente. El general Franco, tras ganar la guerra, estableció una dictadura y prohibió todo lo relacionado con la cultura vasca, así como el uso del euskera.El auge de la industrialización, especialmente en Gipuzkoa y Bizkaia, provocó la llegada de muchas personas de otras comunidades españolas. Esta llegada provocó un crecimiento de la población. Todo esto llevó a que un aspecto amplio del País Vasco fuera una sociedad industrial y cívica. A menos que el euskera se adaptara a esta nueva situación, el francés y el español ocuparían su lugar. En opinión de algunos, la unidad del euskera se consideraba fundamental. Otros, en cambio, se mantuvieron apegados al ambiente de la granja. Este último no veía la necesidad de adaptarse a las tareas escritas y creía que los dialectos eran suficientes para la vida normal. Federiko Kruwig proclamó en voz alta y transparente la necesidad de difundir el euskera en el campo de la cultura. Kruwig se quejó de que Euskaltzaindia celebraba sus reuniones en español. Tras la acusación, empezaron a hablar en euskera. Federico Kruwig fundó Julio Elkhargoa de Urquijo en 1951. El principal objetivo de la asociación era hablar solo sobre temas culturales en euskera. Este escritor propuso el tedioso clásico, especialmente el de Leizarraga, como modelo, es decir, como lenguaje de cultura. El lenguaje utilizado en su modelo estaba completamente alejado de los hablantes. El idioma que usó no se usó ni en el momento propuesto ni antes. Como resultado, perdió su apoyo inicial hasta que se quedó solo. Los escritores de Lapurdi y Baja Navarra comenzaron a utilizar las lenguas de su región.Pierre Laffit definió y reguló las tendencias de estos escritores en su gramática y en una revista llamada Herria, creada en Lapurdi. Laffit llamó a este nuevo modelo Navarro-Lapurdi y fue un nombre de éxito, porque se basaba en el vivo euskera de Lapurdi y Baja Navarra y estaba cerca de la actividad diaria de los hablantes. Sin embargo, tenía un inconveniente: no tenía en cuenta la integridad del euskera y el País Vasco. Aunque la Gipuzkoa completa publicada por Azkue parecía el modelo más adecuado, no tuvo muchos seguidores en el siglo XX. en la segunda mitad del siglo XX. Koldo Zuazo menciona cinco razones: Azkue no definió y limitó claramente su modelo, y los seguidores incorporaron algo en él. La tradición literaria se dejó a un nivel muy secundario, dejando demasiado espacio para el euskera hablado. Algunos guipuzcoanos no hicieron ningún esfuerzo por completar Gipuzkoa y toda Gipuzkoa quedó vacía. La propuesta de Krutwig, el tedioso clásico, no ayudó mucho. Azkue no recibió el apoyo de ningún grupo o asociación. Tampoco pertenece a Euskaltzaindia, aunque es presidente. En los encuentros organizados por Euskaltzaindia en 1921-1922, Ipolita Larrakoetxea y Donosti Muruatar Domeka propusieron el euskera completo. Según este modelo, se creó mezclando todos los dialectos.Según ellos, este modelo tendría en cuenta la riqueza de todos los dialectos, todos los hablantes estarían de acuerdo y aceptarían, y finalmente evitaría la competencia entre vascoparlantes y dialectos. El problema era que las características de un dialecto u otro, mezcladas sin medida y equilibrio, solo conducían al caos. Este desorden también dio lugar a la artificialidad y este fue el principal error. La aportación de Euskaltzaindia no fue muy rica. Dio solo algunas reglas en el campo de la ortografía. No presentó ninguna solución al tema de la unidad del idioma y no asumió ninguna responsabilidad por resolver, promover o dirigir el tema de la unidad. 4. LENGUA VASCA Como hemos visto, la unidad de la lengua ha sido debatida durante mucho tiempo, y la creación de Euskaltzaindia en 1918 no resolvió el tema de la unidad. XX. Aunque se creó a principios del siglo XX, la unificación del euskera no se realizó a mediados del siglo XX y parece que el idioma estándar no era una prioridad para la academia: se leían informes en castellano y discursos más aburridos. fueron hechos en español. En 1963, todavía no se había creado un euskera unificado y cada hablante de euskera, si hablaba en euskera, usaba su propio dialecto para dar conferencias. Por ejemplo, cuando Jean Haritxelhar se incorporó a Euskaltzaindia, pronunció un discurso introductorio en bajo navarro y René Lafon respondió en Soule.Cinco años antes, en 1958, Txillardegi presentó un documento sobre el camino de la unidad en el Euskaltzaleen Biltzar de Bilbao. En este documento afirmaba que el modelo del euskera unificado debían ser los dialectos centrales, porque eran los más comprensibles para todos los vascos. Además de esto, consideró imprescindible respetar la tradición literaria. En 1964, varias personas (profesores, escritores) se reunieron en Bayona y se envió a los presentes un informe de Txillardegi y otros reconocidos autores, en el que se redactaban las decisiones a elaborar. Se aprobaron propuestas de ortografía, declinación y verbo. En 1964 se dio el primer paso importante para crear un lenguaje estándar. sin embargo, se necesitaron otros cuatro años para que el euskera comenzara oficialmente su camino por primera vez. En 1968, Koldo Mitxelena presentó un informe encargado por la Academia Arantzazun para celebrar el medio siglo de la fundación de Euskaltzaindia. Mitxelena, como Txillardegi, mencionó el euskera en el centro como base de la unión. El informe regula la ortografía, las nuevas palabras, la morfología, la sintaxis y las antiguas palabras vascas y variantes léxicas. Explicado y discutido, Euskaltzaindia apoyó el informe de Mitxelena.EL VASCO UNIDO ES TAMBIÉN UNA LENGUA ESTÁNDAR Un idioma estándar es una variante o idioma que se usa ampliamente y predomina formalmente en una comunidad y se usa con mayor frecuencia en la educación, los medios de comunicación y la administración. Por lo general, un idioma estándar ha establecido reglas de ortografía y gramática, propuestas por algún tipo de autoridad y que la mayoría de los hablantes tienden a seguir al menos en situaciones formales. Aunque el idioma estándar se opone al idioma local, debe tenerse en cuenta que los idiomas estándar a menudo se originan en idiomas locales, es decir, son idiomas locales que han pasado por un proceso de estandarización. Sin embargo, a diferencia de los dialectos locales, el idioma estándar es un sociolecto. Es decir, en lugar de estar vinculado a un área geográfica, está vinculado a una situación social.